79+ Ca dao tục ngữ, thành ngữ về lao động sản xuất và sự cần cù

Ca dao tục ngữ về lao động mang theo cả một quá trình xây dựng và phát triển đất nước của ông cha ta. Những câu nói này chứa đựng truyền thống cần cù, tự giác, chịu thương chịu khó của người xưa.

thepoetmagazine.org đã tổng hợp các câu ca dao tục ngữ hay do ông bà ta truyền miệng, lưu giữ lại từ ngàn đời xưa. Ngoài ra, trang cũng sưu tầm nhiều câu thơ hay ở đa lĩnh vực, bạn có thể xem & cảm nhận.

1/ Ca dao về lao động sản xuất là kinh nghiệm hàng ngày

Những thành ngữ về lao động sản xuất thể hiện rõ bài học được đúc kết qua quá trình làm việc lâu dài, quan sát cẩn thận.

1. Con trâu là đầu cơ nghiệp.
2. Đừng giống buồm trong bão giông.
3.  Đào nương không sợ uổng công, đắp phai chớ sợ phí sức.
4.  Nhất canh trì, nhì canh viên, tam canh điền
5. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
6. Mạ già ruộng ngấu không thua bạn điền.
7. Tấc đất tấc Vàng.
8. Năm trước được cau, năm sau được lúa.
9. Trăng mờ tốt lúa nỏ, trăng tỏ tốt lúa sâu.
10. Ăn kỹ no lâu, cày sâu tốt lúa.
11. Gió heo may mía bay lên ngọn.
12.  Trồng khoai đất lạ, gieo mạ đất quen.
13.  Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
14. Ao sâu tốt cá.

Những câu ca dao tục ngữ về học tập cũng nhắc đến các vần thơ này như lời khen ngợi người nông dân. Rất nhiều câu về lao động được đưa vào làm đề thi phân tích văn học của chương trình phổ thông.

2/ Tục ngữ về lao động sản xuất dạy cách tính toán thiệt hơn

Làm nông không thể không tính toán, phải biết cân nhắc để lựa chọn hình thức canh tác phù hợp mới mang lại hiệu quả, Tổng hợp những chia sẻ của ông cha ta gợi ý phương pháp lao động sản xuất mang đến ích lợi lớn nhất.

1. Lời khuyên về việc canh tác sản xuất từ người nông dân xưa
2. Một lượt cỏ thêm giỏ thóc.
3. Một tiền gà, ba tiền thóc.
4. Làm ruộng ba năm không bằng chăm tằm một lứa.
5. Làm ruộng ăn cơm nằm, chăm tằm ăn cơm đứng.
6. Tằm đói một bữa bằng người đói nửa năm.
7. Nhất thì, nhì thục.
8. Chuồng gà hướng đông cái lông chẳng còn.
9. Đầu năm gió to, cuối năm gió bắc.
10. Giàu đâu những kẻ ngủ trưa. Sang đâu những kẻ say sưa tối ngày.
11. Anh ơi! Cố chí canh nông,
12. Chín phần ta cũng dự trong tám phần.
13. Hay gì để ruộng mà ngăn,
14. Làm ruộng lấy lúa, chăn tằm lấy tơ.
15. Tằm có lứa, ruộng có mùa,
16. Chăm làm, trời cũng đền bù có khi…
17. Đất thiếu trồng dừa, đất thừa trồng cau.
18. Ai ơi nhớ lấy lời này
    Nuôi tằm ba lứa, ruộng cày ba năm
    Nhờ trời hòa cốc phong đăng
    Cấy lúa lúa tốt, nuôi tằm tằm tươi
    Được mùa dù có tại trời
    Chớ thấy sóng cả mà rời tay co.

3/ Những câu tục ngữ về lao động sản xuất xem ngày hay

Những câu nói gợi ý cách xem ngày để tăng gia sản xuất thuận lợi nhất trong năm.

1. Tỏ trăng mười bốn được tằm
   Tỏ răng hôm rằm thì được lúa chiêm.
2. Tháng Chạp là tháng trồng khoai,
   Tháng Giêng trồng đậu, tháng Hai trồng cà.
   Tháng Ba cày vỡ ruộng ra,
   Tháng Tư làm mạ, mưa sa đầy đồng.
3. Ngày thì đem thóc ra phơi,
   Tối lặn mặt trời đổ thóc vào xay.
   Một đêm là ba cối đầy
   Một tay xay giã, một tay giần sàng
4. Tháng Ba ngày Tám rỗi ràng,
   Làm sao đủ gạo mùa màng khỏi lo.

4/ Ca dao tục ngữ về lao động sản xuất hay nhất

Những câu nói mang theo tinh thần lạc quan vui vẻ của người nông dân khi làm việc để xua tan khó nhọc.

1. Ơn trời mưa nắng phải thì,
   Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu.
   Công lên chẳng quản lâu đâu,
   Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng.
2. Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
   Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.
3. Cơm ăn một bát sao no
   Ruộng cày một vụ sao cho đành lòng
   Sâu cấy lúa, cạn gieo bông
   Chẳng ươm được đỗ thì trồng ngô khoai.
4. Tháng Sáu, tháng Bảy, khi vừa
   Vừa trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh
   Tháng Tám lúa trổ đã đành
   Tháng Mười cắt hái cho nhanh kịp người
   Khó khăn làm mấy tháng trời
   Lại còn mưa nắng thất thời khổ trông
   Cắt rồi nộp thuế nhà công
   Từ rày mới được yên lòng ấm no.

5/ Ca dao tục ngữ về lao động cần cù, chắc chắn có thành quả

Tổng hợp ca dao, tục ngữ khuyến khích sản xuất để nhận lại kết quả xứng đáng.

1. Muốn cho lúa nảy bông to
   Cày sâu bừa kĩ phân tro cho nhiều.
2. Rủ nhau đi cấy đi cày
   Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.
3. Trời mưa trời gió đùng đùng
   Bố con ông Nùng đi gánh phân trâu
4. Đem về trồng bí trồng bầu
   Trồng ngô, trồng lúa, trồng rau, trồng cà.
5. Quanh năm, cấy hái cày bừa
   Vụ chiêm tiết hạ, vụ mùa tiết đông.

Xem thêm các câu thơ về tôn sư trọng đạo được The Poet Magazine tổng hợp. Rất nhiều tục ngữ, thành ngữ ý nghĩa như lời khuyên, chỉ dạy của ông bà ta về sự tôn trọng thầy cô đã dạy dỗ chúng ta nên người.

6/ Ca dao về lao động trân trọng công sức bỏ ra

Cảm nhận của chính người nông dân và lời khuyên dành cho bạn phải biết trân trọng công sức làm nên từng hạt gạo, hoa quả.

1. Cày đồng đang buổi ban trưa
   Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
   Ai ơi, bưng bát cơm đầy,
   Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!
2. Trắng da là bởi phấn dồi,
   Da đen là bởi em ngồi chợ trưa.
3. Có công mài sắt, có ngày nên kim.
4. Ghét kẻ lười, không ai cười kẻ lấm gối.

Đây cũng là những câu ca dao tục ngữ về tự lập hay, được nhiều bạn yêu thích và ghi trong sổ tay như bài học cuộc sống.

7/ Ca dao lao động gắn liền với thiên nhiên

Câu tục ngữ về lao động sản xuất thiên nhiên luôn đi với nhau, mưa thuận gió hoà thì lúa mới đơm bông, cây mới kết trái.

1. Người ta đi cấy lấy công,
   Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
   Trông trời, trông đất, trông mây
   Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
   Trông cho chân cứng, đá mềm
   Trời êm, bể lặng mới yên tấm lòng.
2. Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
   Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
3. Mồng chín tháng chín có mưa
   Thì con sắm sửa cày bừa làm ăn.
   Mồng chín tháng chín không mưa,
   Thì con bán cả cày bừa đi buôn.
4. Nhờ trời mưa gió thuận hòa,
   Nào cày nào cấy, trẻ già đua nhau.
   Chim, gà, cá, lợn, cành cau,
   Mùa nào thức ấy giữ màu quê hương.
5. Nhờ trời mưa gió thuận hòa
   Lúa vàng đầy ruộng, lời ca vang đồng.
   Vàng mây thì gió, đỏ mây thì mưa.
6. Hễ mà hoa quả được mùa,
   Chắc là nước bể, nước mưa đầy trời.
   Ai ơi nên nhớ lấy lời,
   Trông cơ trời đất, liệu thời làm ăn.

8/ Ca dao tục ngữ về lao động giản dị hàng ngày

Tục ngữ về lao động tự giác và sáng tạo, rất đời thường nhưng lại chứa đựng nhiều bài học, lời khuyên trong đó.

1. Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
   Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa.
2. Buồn tình thúng lủng sàng hư,
   Mãn mùa tính lại không dư đồng nào.
3. Bao giờ cho hết tháng ba,
   Bồ nông no ấm ở nhà nghỉ ngơi.
4. Ruộng đầm nước cả bùn sâu,
   Suốt ngày anh với con trâu cày bừa.
5. Trâu ơi ta bảo trâu này:
   Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.
   Cấy cày giữ nghiệp nông gia,
   Ta đây trâu đấy, ai mà quản công.
   Bao giờ cây lúa còn bông,
   Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

9/ Ca dao về lao động cần cù sáng tạo, phát huy truyền thống

Truyền thống của nhân dân ta là luôn chăm chỉ, nỗ lực lao động để có cuộc sống ấm no.

1. Nuôi tằm cần phải có dâu,
   Muốn cho dâu tốt phải mau vun trồng.
   Vườn thì cuốc rãnh thong dong,
   Cách nhau hai thước đặt hông cho đầy.
   Giống dâu ưa nước xưa nay,
   Nhưng mà ngập hết thì cây cũng già.
2. Đời người có một gang tay
   Ai hay ngủ ngày còn được nửa gang.

10/ Tục ngữ ca dao về lao động cần cù, nỗ lực làm việc

Thành ngữ về lao động cần cù, tinh thần hăng say sản xuất, nêu bật nét đẹp trong con người Việt Nam.

1. Bao giờ đom đóm bay ra,
   Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng.
2. Em là con gái nhà nông,
   Thấy anh gánh lúa vừa mừng vừa thương.
   Mồ hôi ướt đẫm trán lưng,
   Hỏi anh bát nước chè xanh,
   Thi nhau ta gánh cho nhanh bạn cùng.
3. Quê ta đồng trắng, nước trong,
   Lúa gạo thì ít, rêu rong thì nhiều.
   Dặn con phải nhớ lấy điều,
   Muốn cho no ấm phải sớm chiều siêng năng.
4. Gỗ kiền anh để đóng cày
   Gỗ lim gỗ sến anh nay đóng bừa
   Răng bừa tám cái còn thưa
   Lưỡi cày tám tấc đã vừa luống tơ
   Muốn cho lúa nảy bông to
   Cày sâu bừa kĩ phân tro cho nhiều.

11/ Bài ca dao về phụ nữ tăng gia sản xuất

Người phụ nữ Việt Nam ngoài việc chăm sóc gia đình rất tốt còn có thể tham gia lao động hiệu quả – Giỏi việc nước, đảm việc nhà.

1. Em là con gái đồng chiêm,
   Gieo mạ cấy lúa, lại thêm trồng màu.
   Ươm tơ, dệt vải nhuộm màu,
   May áo bền chắc theo trâu cày bừa.
2. Thân em vất vả trăm bề,
   Sớm đi ruộng lúa, tối về ruộng dâu.
   Có lược chẳng kịp chải đầu,
   Có cau chẳng kịp têm trầu mà ăn.
3. Ai về nhắn chị em cùng
   Muốn cho no ấm, nghề nông chuyên cần.
   Bắc thần đã mọc xê xê,
   Chị em thức dậy lo nghề đi buôn.

12/ Ca dao răn dạy chớ nên lười biếng lao động

Lười nhác lao động sản xuất chỉ mang tới cuộc sống thiếu thốn, khốn khó. Ca dao khuyên bạn nên chăm chỉ làm việc để tích luỹ và tận hưởng trọn vẹn nét đẹp nhân gian.

1. Thế gian giàu bởi chữ cần,
   Có mà lười biếng thì thân chẳng còn.
2. Chăm làm là đống vàng mười
   Ai chăm gánh nặng, ai lười trắng tay.

13/ Tục ngữ ca dao khuyến khích sự tự giác

Những lời dạy về sự chăm chỉ, tự mình lao động mới mang tới cuộc sống ấm no. Dù cho cha mẹ để lại tài sản cũng “miệng ăn núi lở”, không thể duy trì lâu dài.

1. Của đời cha mẹ để cho,
   Làm không, ăn có, của kho cũng rồi.
   Muốn no thì phải chăm làm,
   Một hạt thóc vàng, chín hạt mồ hôi.
2. Lúa khô nước cạn ai ơi,
   Rủ nhau tát nước, chờ trời còn lâu.
3. Ai ơi sớm tối chuyên cần
   Cày sâu cuốc bẫm có phần về sau.
4. Đói thì đầu gối phải bò,
   Cái chân hay chạy, cái giò hay đi.
5. Có làm thì mới có ăn
   Không dưng ai dễ đem phần đến cho.

Kết luận

Ca dao tục ngữ về lao động vừa là lời khuyên của ông bà ta, vừa thể hiện được nét đẹp truyền thống dân tộc. Chăm chỉ sản xuất, làm việc mới giúp bạn có được cuộc sống hạnh phúc và đầy đủ.

Chuyên mục Ca dao, tục ngữ, thành ngữ tại The Poet Magazine đã sưu tầm hơn 1000 câu ca hay được lưu truyền trong dân tộc. Bạn có thể theo dõi để hiểu thêm về các đức tính tốt, cách lao động sản xuất, thể hiện tình yêu thương của ông bà ta.